Avrupa Komisyonu’nun 2024 sonbaharına ait ekonomik tahminleri, Karadağ ekonomisinin geleceği hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Özellikle “Europe Now 2” programının uygulanmasıyla birlikte ekonomide yaşanan değişimler ve ortaya çıkan riskler dikkat çekmektedir. Bu raporda, söz konusu tahminlerin ana hatları ve Karadağ ekonomisi için taşıdığı anlamı derinlemesine inceleyeceğiz.
Ekonomik Büyüme ve Yavaşlama:
Karadağ ekonomisi, 2023 yılında güçlü bir büyüme göstermesine rağmen, 2024’ün ilk yarısında yatırım ve tüketimdeki yavaşlama nedeniyle büyüme hızını azaltmıştır. Ancak, “Europe Now 2” programının etkisiyle 2025 yılında büyümenin yeniden canlanması beklenmektedir. Bu program, asgari ücret artışları ve emeklilik katkı paylarındaki düşüşlerle birlikte harcanabilir geliri artırarak iç talebi canlandırmayı hedeflemektedir.
Mali Durum ve Riskler:
“Europe Now 2” programı, ekonomik büyümeyi desteklerken aynı zamanda bütçe açığını da artırmaktadır. Asgari ücret artışları, emekli maaşı düzenlemeleri ve vergi gelirlerindeki düşüşler, kamu maliyesinde ciddi bir baskı yaratmaktadır. Bu durum, kamu borcunun artmasına ve ülkenin borç sürdürülebilirliği konusunda soru işaretleri doğurmasına neden olabilir.
Enflasyon ve İstihdam:
“Europe Now 2” programı, enflasyon üzerinde de yükseltici bir etki yaratabilir. Asgari ücret artışları ve sosyal transferlerdeki artışlar, talep tarafı enflasyonu artırarak fiyatların yükselmesine neden olabilir. Ancak, programın istihdam üzerinde olumlu etkileri olması beklenmektedir. Emeklilik katkı paylarındaki düşüş, işverenlerin istihdam yaratma teşvikini artırarak işsizliği düşürebilir.
Dış Ticaret ve Turizm:
Karadağ ekonomisi, turizm ve ihracata bağlıdır. Turizm sektörünün pandemi sonrası toparlanması, ekonomik büyümeye önemli katkılar sağlamaktadır. Ancak, elektrik ihracatındaki zayıflık, dış ticaret dengesi üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır.
Avrupa Komisyonu’nun tahminleri, Karadağ ekonomisinin büyüme potansiyeline rağmen önemli zorluklarla karşı karşıya olduğunu göstermektedir. “Europe Now 2” programı, kısa vadede ekonomik büyümeyi desteklese de, uzun vadede mali disiplinin sağlanması ve yapısal reformların yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde, ülke ekonomisi borç sürdürülebilirliği, yüksek enflasyon ve dış şoklara karşı kırılganlık gibi risklerle karşı karşıya kalabilir.
Rapordaki Öneriler:
- Mali Disiplin: Bütçe açığını azaltmak ve kamu borcunu sürdürülebilir hale getirmek için mali disiplinin sağlanması gerekmektedir.
- Yapısal Reformlar: Emeklilik sistemi, eğitim sistemi ve işgücü piyasası gibi alanlarda yapısal reformlar yapılması gerekmektedir.
- Dış Ticaretin Çeşitlendirilmesi: Ekonomik büyümenin sürdürülebilirliği için ihracatın çeşitlendirilmesi ve yeni pazarlara açılma gerekmektedir.
- Yatırımların Artırılması: Altyapı yatırımları ve özel sektör yatırımlarının desteklenmesi gerekmektedir.
- Kurumsal Kapasitenin Güçlendirilmesi: Kamu yönetiminin etkinliği ve şeffaflığı artırılmalı, yargı bağımsızlığı güçlendirilmelidir.
Kaynak: CDM – 15.11.2024
