Karadağ’da eğitim sistemini merak edenler için rehber niteliğinde bir içerik hazırladık. Okul öncesinden üniversiteye kadar tüm eğitim kademelerini kapsayan bu yazıda; sistemin yapısı, okul türleri, kayıt süreçleri ve kurum sayıları gibi birçok önemli başlığa değiniyoruz. Özellikle Karadağ’da yaşamak isteyen aileler ya da ülkede eğitim planı yapan öğrenciler için bu bilgiler yol gösterici nitelikte.
Karadağ’da eğitim sistemi devlet denetimindedir ve Avrupa standartlarına büyük ölçüde entegre olmuştur. Zorunlu eğitimin 9 yıl sürdüğü ülkede, çocuklar genellikle 6 yaşında okula başlar. Eğitim dili Karadağca’dır, ancak bazı özel ve uluslararası okullarda İngilizce ve diğer dillerde eğitim verilmektedir. Hem yerli hem de yabancı öğrenciler için sistemin işleyişi oldukça net bir düzene sahiptir.
Okul Öncesi Eğitim (3–6 yaş)
Karadağ’da okul öncesi eğitim zorunlu değildir ancak özellikle çalışan ebeveynler tarafından sıkça tercih edilir. Devlet destekli anaokullarının yanı sıra özel kreşler ve gündüz bakım evleri de hizmet verir. Devlet ve özel olmak üzere 54+ okul.
- Devlet anaokulları daha uygun fiyatlıdır ve genellikle yerli aileler tarafından tercih edilir.
- Çocuklara temel Karadağca dil bilgisi, sayı ve şekiller, motor beceriler ve sosyal etkileşim becerileri kazandırılır.
- Bazı özel anaokullarında İngilizce ağırlıklı veya Montessori temelli programlar uygulanabilir.
İlköğretim (Osnovna škola)
Karadağ’da ilköğretim 9 yıl sürer ve zorunludur. Öğrenciler 6 yaşında okula başlar ve 15 yaşına kadar eğitim alırlar. Bu aşama ikiye ayrılır:
- 1.–5. sınıflar: Temel dersler sınıf öğretmeni tarafından verilir.
- 6.–9. sınıflar: Öğrenciler farklı branş öğretmenlerinden ders almaya başlar.
İlköğretimdeki başlıca dersler şunlardır: Karadağca dili ve edebiyatı, matematik, doğa bilimleri, toplum bilgisi, sanat, müzik, beden eğitimi ve yabancı dil (genellikle İngilizce). Devlet okullarında ders kitapları ücretsizdir.
Öğrenciler 9. sınıf sonunda genel başarıları ve devlet sınavı sonuçlarına göre liselere yerleştirilir. Devlet ve özel olmak üzere 167’dan fazla okul bulunmaktadır.
Ortaöğretim/Lise (Srednje obrazovanje)
İlköğretim sonrası eğitim zorunlu değildir ancak üniversiteye gitmek ya da mesleki beceri kazanmak isteyen öğrenciler için önemli bir basamaktır. Bu aşamada üç ana okul türü bulunur:
- Gimnazija (Genel Lise): 4 yıl sürer. Üniversiteye hazırlık niteliğindedir.
- Mesleki Liseler (Stručne škole): 3 veya 4 yıl süren programlar sunar. Öğrencilere teknik ve uygulamalı eğitim verilir.
- Sanat ve Spor Okulları: Müzik, güzel sanatlar veya spor dallarında uzmanlaşmak isteyen öğrenciler için tasarlanmıştır.
Ortaöğretim sonunda öğrenciler bitirme sınavlarına girer ve başarı durumlarına göre yükseköğretim kurumlarına başvurabilirler. Devlet ve özel olmak üzere 54+ öğretim kurumu bulunmaktadır.
Yükseköğretim (Visoko obrazovanje)
Karadağ’daki üniversiteler Avrupa Bologna süreci ile uyumlu bir şekilde eğitim sunar. Yani lisans, yüksek lisans ve doktora seviyelerinde üç aşamalı bir sistem mevcuttur.
- Lisans (Bachelor’s): 3 veya 4 yıl
- Yüksek Lisans (Master’s): 1 veya 2 yıl
- Doktora (PhD): Genellikle 3 yıl
En bilinen devlet üniversitesi, 1974 yılında kurulan Karadağ Üniversitesi (Univerzitet Crne Gore)’dur. Podgorica merkezlidir ve ülkenin farklı şehirlerinde fakülteleri vardır. Eğitim dili genellikle Karadağca’dır ancak bazı bölümler İngilizce programlar da sunar.
Devlet üniversitesinde lisans eğitimi ücretsizdir. Özel üniversitelerde ise yıllık ücretler genellikle 1.500–3.500 € arasında değişir.
Başlıca üniversiteler:
- Karadağ Üniversitesi (Univerzitet Crne Gore) – Devlet üniversitesi
- Akdeniz Üniversitesi (Univerzitet Mediteran) – Özel
- Donja Gorica Üniversitesi (UDG) – Özel
Uluslararası Okullar
Karadağ’da yabancı ailelerin tercih edebileceği birkaç kaliteli uluslararası okul bulunmaktadır. Bu okullar genellikle İngilizce eğitim verir ve uluslararası müfredatları takip eder.
En bilinen uluslararası okullar:
- Knightsbridge Schools International (KSI) – Tivat
- QSI International School of Montenegro – Podgorica
- Arcadia Academy – Tivat
- Dukley Academy – Budva
- French School (Lycée Français) – Podgorica
Bu okullarda yıllık ücretler 4.000 € ile 15.000 € arasında değişebilir.
Kayıt Süreci ve Gerekli Belgeler
Karadağ’daki okullara kayıt süreci oldukça sistemlidir. Genellikle her yıl Nisan ayında başlar ve Haziran sonuna kadar devam eder. İlkokula başlayan çocuklar için kayıtlar www.upisi.edu.me adresinden çevrimiçi olarak alınır.
Gerekli belgeler:
- Doğum belgesi (tercümesiyle birlikte)
- Pasaport (tercümesiyle)
- İkamet izni veya başvuru belgesi
- Sağlık raporu
- Aşı kartı
- Karadağ’daki resmi numara (JMBG)
Üst sınıflara yatay geçiş yapılacaksa, önceki okuldan alınmış transkript veya diploma da gereklidir.
Eğitim Takvimi
Karadağ’daki okullarda akademik yıl genellikle Eylül ayında başlar ve Haziran ortasında sona erer. Sömestr sistemi uygulanır. Yarıyıl tatili ocak ayında, yaz tatili ise haziran ortasından eylül başına kadar sürer.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Eğitim dili nedir?
Resmi dil Karadağcadır. Devlet okullarında eğitim Karadağca yapılır. Uluslararası okullarda ise genellikle İngilizce kullanılır.
Uluslararası öğrenciler için eğitim ücretsiz mi?
Evet, devlet okullarında ilköğretim ve ortaöğretim ücretsizdir. Ancak özel okullar ve üniversiteler ücretlidir. Yıllık ücretler 1.500 € ile 15.000 € arasında değişebilir.
Karadağ’dan mezun olan biri yurtdışında okuyabilir mi?
Evet. Karadağ’daki eğitim sistemi Avrupa standartlarına uygundur. Mezuniyet belgeleri genellikle diğer Avrupa ülkelerinde geçerlidir.
Ailemle Karadağ’a taşınmaya değer mi?
Eğitim açısından evet. Karadağ, sakin yaşam tarzı, güvenli ortamı ve doğayla iç içe okullarıyla çocuklar için cazip bir yerdir. Aynı zamanda büyüyen bir emlak pazarı ve düşük yaşam maliyetleri sunar.
