Karadağ Maliye Bakanlığı’nın Aralık 2024 Makroekonomik Raporu’nda olumlu göstergeler hakim.
Karadağ Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan Aralık 2024 Aylık Makroekonomik Raporu, ülke ekonomisinde genel olarak olumlu bir tablo çizdi. Raporda, turizm, perakende satışlar, enflasyon, istihdam, maaş artışları ve bütçe performansı gibi alanlarda kaydedilen gelişmeler detaylı bir şekilde ele alındı.
Turizm ve Perakende Satışlar Artış Gösterdi
2024 yılının ilk 11 ayında, yerli ve yabancı turistlerin toplu konaklama tesislerindeki geceleme sayısı 5.119.473’e ulaştı ve bu rakam, bir önceki yıla göre yüzde 1,5’lik bir artışa işaret etti.
En fazla geceleme yapan yabancı turist grupları:
- Sırbistan (%19,4)
- İngiltere (%8)
- Almanya (%7,2)
- Fransa (%6,6)
Aynı dönemde perakende satışlar yıllık bazda %10 artış gösterdi. Tarım, ormancılık ve balıkçılık ürünlerinin ticaret hacmi ise %1,5 oranında büyüdü.
Enflasyon Düşüş Eğiliminde
2024 yılı boyunca ortalama enflasyon %3,3 seviyesinde gerçekleşti, bu da 2021’den bu yana en düşük oran olarak kaydedildi. Enflasyon üzerinde en büyük etkiler:
- Konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar (%0,8 puan katkı)
- Giyim ve ayakkabı fiyatlarındaki artış (%0,6 puan katkı)
Eylül ayından itibaren fiyatlarda aylık bazda düşüş eğilimi görüldü. Özellikle hükümetin süpermarketlerdeki kar marjlarını sınırlama tedbirleri etkili oldu. Aralık ayında gıda fiyatları bir önceki aya göre %1,2 düştü.
İstihdam ve Gelir Artışı
- Ortalama çalışan sayısı 2024’ün ilk 11 ayında 257.400’e ulaştı ve bu rakam, 2023 yılına kıyasla %5,3 artış gösterdi.
- Kasım 2024 itibarıyla işsizlik oranı %11,40 olarak kaydedildi ve yıllık bazda 2,65 puanlık bir düşüş sağlandı.
- Ortalama net maaşlar, “Europe Now 2” programının uygulanması ve asgari ücret artışı nedeniyle Kasım 2023’e kıyasla %23 yükseldi.
- Kasım 2024 itibarıyla ortalama emekli maaşı 521,75 avro olup, geçen yılın aynı dönemine göre %22,5 artış gösterdi.
Bütçe Performansı Güçlü Kaldı
Ocak-Kasım 2024 döneminde:
- Bütçe gelirleri 2,5 milyar avro seviyesinde gerçekleşti (tahmini GSYH’nin %34,3’ü). Bu, geçen yılın aynı dönemine göre 185,1 milyon avro (%8) artışa işaret etti.
- Tek seferlik gelirler hariç tutulduğunda, bütçe gelirleri yıllık bazda %15,5 artışla 331,8 milyon avro fazla verdi.
- Bütçe harcamaları 2,5 milyar avro olarak gerçekleşti, ancak bu rakam 2024 bütçe planına kıyasla %7,4 (200,5 milyon avro) daha düşük oldu.
- Ocak-Kasım 2024 döneminde bütçe açığı 0,4 milyon avro ile beklentilerin oldukça altında kaldı.
Harcamalardaki en büyük artışlar:
- Emeklilik ve maluliyet sigortası ödemeleri
- Kamu sağlık kuruluşlarına yapılan ödemeler
- Kamu sektörü maaş artışları (2023’te kabul edilen toplu sözleşmelerin etkisiyle)
Finans Sektöründe Büyüme Devam Ediyor
- Kasım 2024 itibarıyla Karadağ bankalarının net kârı 161,9 milyon avroya ulaştı ve yıllık bazda %13,1 artış gösterdi.
- Toplam kredi hacmi 4,7 milyar avro seviyesine yükseldi, bu da %14’lük bir büyümeye işaret etti.
- Ocak-Kasım 2024 döneminde yeni onaylanan krediler 1,6 milyar avro oldu ve bu rakam bir önceki yıla göre %30,3 arttı.
- Kurumsal krediler: 780,4 milyon avro (+%24,2)
- Bireysel krediler: 746,3 milyon avro (+%42,1)
- Kasım 2024 itibarıyla toplam mevduatlar %5,6 artarak 5,74 milyar avroya ulaştı.
- Yeni kredilerin ağırlıklı ortalama faiz oranı %5,98 olarak hesaplandı, bu oran Kasım 2023’e göre 0,54 puan düştü.
Dış Ticaret ve Yatırımlar
Ocak-Kasım 2024 döneminde toplam dış ticaret hacmi %3,7 artarak 4,26 milyar avroya ulaştı.
- İhracat %11,4 azalarak 546,7 milyon avro oldu. Bu düşüşte:
- Elektrik ihracatındaki %52,6’lık gerileme
- Alüminyum ihracatındaki %49,3’lük azalma etkili oldu.
- İthalat %6,4 artarak 3,7 milyar avroya yükseldi. En büyük artışlar:
- Makine ve ulaşım ekipmanları (%11,7 büyüme)
- Kimyasal ürünler (%9,1 büyüme)
- Mineral yakıtlar ve yağlayıcılar (%8,6 büyüme)
- Gıda ürünleri (%3,4 büyüme)
Yabancı yatırımlar açısından, Ocak-Kasım 2024 döneminde doğrudan yabancı yatırım (FDI) net girişi 453,8 milyon avro oldu ve 2023 yılına kıyasla %17,2 artış kaydedildi.
- Toplam doğrudan yabancı yatırım girişi %3,1 artarak 801,7 milyon avroya ulaştı.
- Şirketlere ve bankalara yapılan yatırımlar 109,8 milyon avro ile %17,9 arttı.
- Gayrimenkule yapılan yatırımlar %3 azalarak 400,8 milyon avro oldu.
- Şirketler arası borçlanma yoluyla gelen yatırımlar %10,1 artarak 262 milyon avroya yükseldi.
Karadağ Maliye Bakanlığı’nın Aralık 2024 Makroekonomik Raporu, turizm, perakende satışlar, istihdam, maaş artışları ve bütçe gelirlerinde genel olarak olumlu bir seyir izlendiğini ortaya koyuyor. Enflasyondaki düşüş eğilimi ve bütçe açığının düşük kalması, mali disiplinin korunduğunu gösterirken, finans ve dış ticaret sektörlerindeki büyüme de ekonomik istikrarın devam ettiğini gösteriyor.
Kaynak: CDM – 31.01.2025
