Karadağ Hükümeti, ülkenin sosyoekonomik, enerji, altyapı ve çevresel gelişimine yön verecek olan 2040’a Kadar Mekansal Planı kabul etti. Planın temel hedefi, Karadağ’ın vatandaşlarının yaşam kalitesi, maaş düzeyi ve satın alma gücü açısından 2040 yılına kadar Avrupa Birliği ortalamasına ulaşmasını sağlamak.Satın Alma Gücünde AB’nin Yarısına Ulaşıldı
Plan belgesinde, Karadağ’ın ekonomik göstergelerine ilişkin mevcut durum da açıklandı. Ülkedeki ortalama maaş 1.000 avro seviyesindeyken, AB ortalaması yaklaşık 2.500 avro. Kişi başına düşen GSYİH Karadağ’da 11.000 avro iken, bu rakam Avrupa Birliği’nde bunun yaklaşık iki katı. Karadağ vatandaşlarının satın alma gücü, AB ortalamasının %50’sine ulaşmış durumda.
Hükümetin hazırladığı planda, özellikle turizm, ulaşım, enerji, üretim ve tarım sektörlerinin gelişiminin, ekonomik büyümenin lokomotifi olacağı vurgulanıyor. Yerel kaynakların kullanımıyla desteklenecek büyük altyapı projeleri ve özel sektör yatırımları sayesinde, ülke genelinde önemli bir ekonomik atılım bekleniyor.
Turizmde Sürdürülebilirlik ve Kalite Ön Planda
Plan, yüksek gelir getiren sürdürülebilir turizmi geliştirmeyi amaçlıyor. Bu çerçevede kıyı bölgelerinde konut inşaatları sınırlandırılacak, deniz kıyısından itibaren 1.000 metreye kadar olan alanlarda yalnızca dört ve beş yıldızlı otellere izin verilecek. Böylece hem doğal çevre korunacak hem de turizm gelirleri artırılacak.
Hedef, 2040 yılına kadar turist sayısını 2,6 milyondan 3 milyona, gecelik konaklama sayısını ise 15 milyondan 20 milyona çıkarmak.
Ulaşımda Büyük Projeler
Plan kapsamında, ülke çapında yeni otoyol ve otoban projeleri de yer alıyor. Bunlar arasında şunlar bulunuyor:
- Bar–Boljare otoyolu,
- Adriyatik–İyonya otoyolunun Podgorica–İşkodra hattı,
- Andrijevica–Rožaje–İpek bağlantısı,
- Podgorica–Nikšić–Šćepan Polje kıyı hattı,
- Bijelo Polje–Pljevlja–Bosna-Hersek/Saraybosna yönündeki otoyollar.
Bu projelerin, Karadağ’ı bölgesel ulaşım ağında stratejik bir noktaya dönüştürmesi bekleniyor.
Enerji: 2.000 Gigawatt Saatlik Yeni Üretim Gerekli
Karadağ’ın 2040 yılına kadar yenilenebilir enerji kaynaklarından yıllık 2.000 gigawatt saatlik ek üretime ihtiyaç duyacağı hesaplanıyor. Bu da mevcut 3.400 GWh’lik üretimin 5.400 GWh’ye çıkarılması anlamına geliyor.
- Güneş ve rüzgar santrallerine dayalı projelerin sayısı artarken, enerji sisteminin kararlılığını sağlamak için bu üretimin geri dönüşümlü hidroelektrik santralleri ve batarya sistemleriyle desteklenmesi planlanıyor.
- Şu ana kadar 38 güneş enerjisi tesisi ve 7 rüzgar santrali için teknik planlama belgeleri hazırlanmış durumda.
Ayrıca, “Komarnica” ve “Kruševo” hidroelektrik santrallerinin yanı sıra Slano ve Krupac göllerini birbirine bağlayan projeler ile Morača, Ćehotina ve Bileća Gölü gibi doğal kaynakların enerji üretiminde değerlendirilmesi gündemde.
Öte yandan, Bar Limanı, Podgorica Alüminyum Fabrikası ve Pljevlja için üç ayrı gaz santrali projesi de plan kapsamında yer alıyor. Bu santraller, Karadağ’ın gelecekteki gazlaştırma stratejileriyle uyumlu olacak şekilde geliştirilecek.
Madencilik ve Endüstriyel Gelişim
Mekansal Plan, madencilik sektörünün modernize edilmesi ve mineral kaynakların işlenerek daha katma değerli ürünlere dönüştürülmesi gerektiğini vurguluyor.
Özellikle Mojkovac yakınlarındaki Brskovo kurşun ve çinko madeni, çevresel hassasiyetler nedeniyle daha önce iptal edilmiş olsa da, hâlâ planlarda yer alıyor. Bjelasica bölgesindeki diğer yataklarla birlikte, bu alanda yapılacak jeolojik araştırmaların devam edeceği belirtiliyor.
Ancak, Tara Nehri, Biogradska Gora ve Durmitor Milli Parkı gibi korunan alanlara yakınlığı nedeniyle bu madenlerin işletilmesinin sınırlı olabileceği de vurgulanıyor.
Tarımda %40 Büyüme Hedefi
Tarım sektöründe, ekilebilir arazilerin %35 oranında artırılması, üretim hacmi ve ekonomik değerinin ise en az %40 oranında yükseltilmesi hedefleniyor.
Bu artış, tarım arazilerinin korunması, kırsal altyapının güçlendirilmesi ve özellikle meyve, sebze, süt ve et üretiminde ülkenin iç ihtiyacını karşılayacak düzeyde bir öz yeterliliğe ulaşılması ile sağlanacak. İthalata olan bağımlılığın azaltılması da bu hedeflerin bir parçası.
Sanayi ve Ekonomi: Turizme Bağımlılık Azalacak
Plan, ekonominin turizme aşırı bağımlılığını azaltmak için kereste, gıda, metal ve ilaç sektörlerinde işleme sanayisinin yeniden inşa edilmesi gerektiğini savunuyor. Bu sektörlerde üretimin artırılması, hem istihdamı artıracak hem de iç ve dış pazarlara katkı sağlayacak.
Velje Brdo’da 40 Bin Kişilik Yeni Yerleşim
Podgorica yakınlarındaki Velje Brdo bölgesinde 40 bin nüfuslu yeni bir yerleşim birimi kurulması planlanıyor. Proje, kamu yararına bir konut girişimi olarak tanımlanıyor ve daha sonra alt planlama belgeleriyle detaylandırılacak.
Velika Plaža: Büyük Proje mi, Doğal Alan mı?
Plan, Ulcinj’deki Velika Plaža bölgesine yönelik iki farklı yaklaşımı bir arada sunuyor. Bölge, hem 30 milyar avroluk turizm ve konut yatırımı için potansiyel bir alan olarak hem de koruma altına alınması gereken doğal alan olarak değerlendiriliyor.
- Turizm açısından bakıldığında, Velika Plaža’nın Karadağ’ın en büyük potansiyele sahip bölgesi olduğu belirtiliyor.
- Öte yandan, bu alan aynı zamanda EMERALD programı kapsamında korunması öngörülen uluslararası doğal alanlar arasında yer alıyor. 12 kilometrelik kıyı şeridi ve 1.000 metrelik iç bölgeyle birlikte korunan doğal anıt statüsünde bulunuyor.
Bu çelişkili durum, bölgedeki planlamaların çevresel hassasiyetle yürütülmesini zorunlu kılıyor.
Nüfus Artışı ve Altyapı Planlaması
Demografik projeksiyonlara göre, Podgorica’nın nüfusunun (Zeta ve Tuzi hariç) 2040 yılına kadar 183 binden yaklaşık 200 bine ulaşacağı öngörülüyor. Bu artış doğrultusunda, başkentte altyapı, ulaşım ve hizmet ihtiyaçlarının önceden planlanması gerektiği ifade ediliyor.
Sonuç
2040 yılına kadar Karadağ’ın, AB yaşam standartlarına yaklaşmasını hedefleyen Mekansal Plan; enerji üretiminden ulaşıma, tarımdan sanayiye kadar pek çok alanda önemli projeleri içeriyor. Planın başarılı şekilde uygulanması, Karadağ’ın sadece ekonomik değil, sosyal ve çevresel sürdürülebilirlik açısından da yeni bir döneme girmesini sağlayabilir.
Kaynak: Vijesti – 13.06.2025
