Karadağ’daki Ulusal İşkenceyi Önleme Mekanizması (NPM), 2023 yılına ait faaliyet raporunda Spuž Cezaevi’nde süregelen aşırı kalabalığın, tutukluların yaşam koşullarını, sağlık hizmetlerine erişimini ve genel refahını olumsuz etkilediğini vurguladı.
Kasım ve Aralık aylarında gerçekleştirdikleri denetimlerde, hem fiziksel koşullar hem de sağlık hizmetlerine dair durumun gözden geçirildiği belirtildi. Raporda, tutukluların personelin tutumundan ve beslenme koşullarından genel olarak memnun oldukları ifade edilse de, dar alan ve temiz hava eksikliğinin stres düzeyini artırdığı ve çatışma riskini büyüttüğü uyarısı yapıldı.
Kapasite Sorunu ve Alternatifler
Ceza İnfaz Kurumu (UIKS), Karadağ genelindeki cezaevlerinin toplam kapasitesinin 1.393 kişi olduğunu, ancak mevcut tutuklu sayısının bu kapasitenin üzerinde olduğunu açıkladı. Kapasite sorununun, bazı tutukluların kısa süreli cezaevlerine veya Bijelo Polje Cezaevi’ne nakledilmesiyle kısmen giderilmeye çalışıldığı belirtildi.
Yeni bir çözüm olarak Mojkovac’ta inşa edilmesi planlanan cezaevi projesi ise tartışmalı. Adalet Bakanlığı, 200 tutuklu ve 120 çalışan kapasitesine sahip olacak bu tesisin, ülke genelindeki hapishane nüfusu göz önünde bulundurulduğunda orantısız bir yatırım olduğunu savunuyor. Ayrıca inşaat maliyetinin 15 milyon avrodan 38,5 milyon avroya çıkmış olması da eleştirilere yol açtı.
Bakanlık, Mojkovac’ın adli kurumlara uzaklığı, güvenlik riskleri, altyapı sorunları ve yakınındaki Tara Nehri nedeniyle su taşkınlarına karşı ek önlemler gerektirmesini de maliyet artışının başlıca nedenleri olarak sıraladı.
Sağlık ve Psikolojik Destek Yetersiz
Raporda, hijyen koşullarının yetersiz olduğu, özellikle hücre, tuvalet ve duş alanlarının kötü durumda bulunduğu belirtildi. Kişisel alan eksikliği ve mahremiyet yoksunluğu, tutukluların psikolojik sağlığını da olumsuz etkiliyor.
NPM, tutuklular için herhangi bir rehabilitasyon programının bulunmaması ve uzun süreli kapalı ortamın psikolojik baskıyı artırdığını vurguladı. Bu nedenle temel psikolojik destek, sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve düzenli açık hava etkinliklerinin sağlanması gerektiği kaydedildi.
İntihar Riski ve Sağlık Hizmetlerindeki Gecikme
Cezaevlerinde intihar oranlarının genel nüfusa göre daha yüksek olduğuna dikkat çeken NPM, intiharı önleyici tedbirlerin hayati önem taşıdığını belirtti. Ayrıca, tutukluların sağlık muayeneleri için uzun süre beklemek zorunda kaldıkları ve bunun özellikle kronik rahatsızlığı olan bireyler için kaygı verici bir durum olduğu ifade edildi.
UIKS ise MINA ajansına yaptığı açıklamada, cezaevi içinde inşa edilmekte olan özel sağlık tesisinin yüzde 65’inin tamamlandığını ve bu tesisin sağlık hizmetlerindeki yükü büyük ölçüde azaltmasının beklendiğini bildirdi.
Ayrıca sağlık alanında görevli personel sayısının artırıldığını vurgulayan UIKS, bu gelişmenin tutukluların sağlık haklarının daha etkin korunmasına katkı sağladığını belirtti.
Kaynak: CDM – 22.04.2025
