Karadağ’da ana turizm sezonu başlamış olmasına rağmen, sektörde ciddi sorunlar dikkat çekiyor. Plajların bir kısmı hâlâ açılmazken, havaalanları kapasite yetersizliği nedeniyle yoğunluğu kaldıramıyor. Karayollarındaki trafik sıkışıklığı ise kilometrelerce kuyruklara neden oluyor.
Hükümetten gelen sözler tutulmadı
Hükümetin ulaşım altyapısını iyileştirme taahhütlerine rağmen, hava ve kara ulaşımında kayda değer bir gelişme yaşanmadı. Bu sezon turist akışını rahatlatması beklenen Adriyatik Otoyolu için planlanan geçiş ücretleri de hayata geçirilmedi. Kıyı bölgelerindeki plaj kiralamalarına dair ihalelerin gecikmesi, birçok işletmecinin sezonun başında faaliyet izni alamamasına yol açtı.
Fiyatlar yükseldi, iş gücü sıkıntısı sürüyor
Sezon başında fiyatlardaki ani artışlar dikkat çekiyor. Konaklama, plaj mobilyaları ve gıda gibi temel turizm kalemlerinde ciddi fiyat artışları yaşandı. Hükümetin hâlâ Mevsimlik İşçiler Yasası’nı kabul etmemesi nedeniyle sektör kronik iş gücü eksikliğiyle de mücadele ediyor.
Karadağ Turizm Derneği (CTU) Başkanı Žarko Radulović, konaklama üzerindeki KDV’nin yüzde 7’den yüzde 15’e çıkarılmasının sektörü zorladığını belirtiyor. Radulović, “Geçen yıl 1 milyon avro vergi öderken, bu yıl aynı yatak kapasitesiyle 2,1 milyon avro ödeyeceğiz” dedi.
Vergi karşılaştırmasında Arnavutluk’u örnek gösteren Radulović, bu ülkede konaklama vergisinin sadece yüzde 6 olduğunu vurguladı.
Budva’da kahve 1,20 avro, öğle yemeği 25 avro
Budva Turizm Örgütü’ne göre, üç ve dört yıldızlı otellerde iki kişilik oda-kahvaltı fiyatları 70 ila 86 avro arasında değişiyor. Beş yıldızlı otellerde ise bu fiyat 230 avroyu aşabiliyor. Özel konaklama tercih edenler ise kişi başı günlük 16 ila 25 avro arasında ödeme yapıyor.
Kafelerde kahvaltı fiyatları 4,5 avrodan başlarken, kahve 1,20 avrodan satılıyor. Öğle veya akşam yemeği için ortalama kişi başı maliyet 25 avro civarında.
Plaj mobilyası fiyatları da yükseldi
Devlete ait Morsko Dobro şirketi, plaj kiralarını önemli ölçüde artırdı. Ulcinj’de bir kiracı, geçen yıl 42 bin avro ödediği plaj alanı için bu yıl yaklaşık 114 bin avro ödeme yaptığını, ayrıca donanım için 50 bin avro daha yatırım yapması gerektiğini açıkladı. Bu durum, şezlong fiyatlarına da yansıdı; Ulcinj Rivierası’nda şezlong kiralama fiyatları bu sezon 17 ila 20 avro arasında seyrediyor.
Turistler ne diyor?
Podgorica’dan gelen Danilo ve Ana çifti, plajlarda henüz mobilya yerleştirilmediği için daha az harcama yaptıklarını ancak market fiyatlarının şaşırtıcı derecede yüksek olduğunu söylüyor. Ana, “Bir şişe su, bir cips ve bir sandviç için yedi avro ödedim” diyor.
Öte yandan bazı turistler fiyatların kabul edilebilir olduğunu düşünüyor. Belgrad’dan gelen Jovan, fiyatların Sırbistan’dakilerden daha düşük olduğunu ifade ederken, Azerbaycanlı Zahra da restoran seçeneklerinin çeşitliliğine dikkat çekiyor.
Altyapı ve hava trafiği: Süregelen bir kriz
Karayolu ulaşımındaki sorunlar, özellikle sınır kapılarında yaşanan yoğunluk ve Adriyatik otoyolundaki inşaat çalışmaları nedeniyle ciddi zaman kaybına yol açıyor. Dubrovnik’ten Budva’ya gitmek yaz aylarında altı ila yedi saati bulabiliyor. Tivat-Budva arasındaki 24 km’lik yolculuk bile bir buçuk saat sürebiliyor.
Uçak ulaşımında da sorunlar devam ediyor. Tivat ve Podgorica havalimanları, 2006’dan bu yana altyapı açısından neredeyse hiç geliştirilmedi. Montenegro Airports şirketi, yıllık 850 bin yolcu kapasitesiyle inşa edilen terminallerde bu yıl üç milyon yolcu beklediklerini belirtiyor.
Yatırımların sınırlı olması, beklenen özelleştirme süreci nedeniyle altyapıya büyük harcamaların yapılmamasına bağlanıyor. Hükümetin söz verdiği ‘kamu yararına’ yeni hava yolları hakkında ise Turizm Bakanlığı soruları yanıtsız bırakıyor.
Turizm stratejisi hâlâ eksik
Gayri safi yurt içi hasılasının yaklaşık %25’ini oluşturan turizm sektörü için Karadağ’ın hâlâ güncel bir Turizm Geliştirme Stratejisi, Pazarlama Planı veya İnsan Kaynakları Geliştirme Planı bulunmuyor. Bu da turizmdeki belirsizlik ve düzensizlikleri daha da derinleştiriyor.
Kaynak: CDM – 11.06.2025
