Sitemizin bu ilk içeriğinde Karadağ bayrağı, tarihi, nüfusu, coğrafyası ve diğer bir çok bilgiyi rehber niteliğinde olacak biçimde sizler için derledik.
Karadağ, Güneydoğu Avrupa’da Balkan Yarımadası’nda bulunan bir ülkedir. 25 (şehir) belediyesinin toplam nüfusu 633.158 kişidir. Ülke 13.812 km²’lik (5.333 mil kare) bir alanda kuruludur. Kuzeybatıda Bosna-Hersek, kuzeydoğuda Sırbistan, doğuda Kosova, güneydoğuda Arnavutluk, batıda Hırvatistan ile sınır komşusudur ve güneybatıda Adriyatik Denizi boyunca bir kıyı şeridine sahiptir. Başkenti ve en büyük şehri Podgorica (Podgoritsa) olurken, Cetinje ise Eski Kraliyet Başkenti ve kültür merkezidir.
Ülkenin adı, Türkçe: Karadağ, Karadağca: Crna Gora / Црна Гора; Arnavutça: Mali i Zi ve İngilizce: Montenegro’dur. Bu isimlerin tam karşılığı “Kara Dağ” anlamına gelen Karadağca “Crna Gora” ifadesinin Venedikçe bir taklidinden türemiştir ve yoğun yaprak dökmeyen ormanlarla kaplı Lovćen Dağı’nın görünümünden türemiştir.
Karadağ Tarihi
Slav halklarının 6. ve 7. yüzyıllarda Balkanlara gelmesinden önce, günümüzde Karadağ olarak bilinen bölge esas olarak İliryalılar olarak bilinen halk tarafından iskan edilmişti. Erken Ortaçağ döneminde, günümüz Karadağ topraklarında üç prenslik bulunuyordu: Güney yarısına kabaca karşılık gelen Duklja; batıda Travunia ve kuzeyde asıl Rascia. Zeta Prensliği 14. ve 15. yüzyıllarda ortaya çıktı. 14. yüzyılın sonlarından 18. yüzyılın sonlarına kadar, güney Karadağ’ın büyük bir kısmı Venedik Cumhuriyeti tarafından yönetildi ve Venedik Arnavutluk’una dahil edildi. Karadağ adı ilk olarak 15. yüzyılın sonlarında kullanıldı. Osmanlı İmparatorluğu yönetimine girdikten sonra Karadağ, Petrović-Njegoš Hanedanlığı’nın yönetimi altında 1696’da önce bir teokrasi, daha sonra da laik bir prenslik olarak yarı özerklik kazandı. Karadağ’ın bağımsızlığı 1878’de Berlin Kongresi’nde Avrupa Devletleri tarafından tanındı.
1910’da ülke bir krallık ünvanı aldı. 1. Dünya Savaşı’ndan sonra krallık Yugoslavya’nın bir parçası oldu. Yugoslavya’nın dağılmasının ardından Sırbistan ve Karadağ cumhuriyetleri birlikte bir federasyon ilan ettiler. Karadağ, Haziran 2006’da bir bağımsızlık referandumunun ardından Sırbistan ve Karadağ’dan bağımsızlığını ilan ederek , Karadağ ve Sırbistan’ı bugün olduğu gibi yarattı. Bu nedenle Karadağ, dünyada uluslararası alanda en yeni tanınan ülkelerden biridir.
Karadağ , üst-orta gelirli bir ekonomiye sahiptir ve İnsani Gelişim Endeksi’nde 49. sırada yer almaktadır. Birleşmiş Milletler , NATO , Dünya Ticaret Örgütü , Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı , Avrupa Konseyi ve Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması’nın üyesidir. Karadağ ayrıca Akdeniz Birliği’nin kurucu üyesidir ve 2012’den beri Avrupa Birliği’ne katılma sürecindedir.
Karadağ’ın detaylı tarihi için burada yer alan yazımızı okuyabilirsiniz.
Karadağ Bayrağı
Karadağ bayrağı, kırmızı arka planı olan bir bayraktır. Kenarlarında sarı bir çerçeve bulunur ve içinde aynı tonda sarıdan bir Karadağ bayrağı amblemi yer alır. Bu amblem, Bizans devletinin sembolü olan çift başlı kartalı içerir. Kartalın üzerinde ise içinde aslan figürü bulunan bir alan vardır. Bayraktaki çift başlı kartal, devlet ile kilisenin birbirine yakın olmasını temsil eder.
Karadağ’ın bayrağı, 2004 yılında Sırbistan’dan ayrılmasının ardından kabul edilmiş ve tasarımı Petar Petrovic Njegos tarafından yapılmıştır.
Karadağ Coğrafyası
Karadağ, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Kosova ve Sırbistan ile olan sınırları boyunca yüksek zirvelere sahiptir. Coğrafyası ayrıca, sadece 1.5 ila 6 kilometre genişliğinde dar bir kıyı ovasına kadar batı Balkan Yarımadası’nın karstının bir bölümünü de içerir.
Karadağ’ın geniş karst bölgesi genellikle deniz seviyesinden 1.000 metre yükseklikte yer alır; ancak bazı kısımlar, kıyı kireçtaşı sıraları arasında en yüksek masif olan 1.894 metre yükseklikteki Orjen Dağı gibi 2.000 m’ye (6.560 ft) yükselir. 500 m yükseklikteki Zeta Nehri vadisi en alçak bölümdür.
Karadağ dağları, ortalama 2.000 metreden fazla rakıma sahip, Avrupa’nın en engebeli arazilerinden bazılarını barındırır. Ülkenin dikkat çekici zirvelerinden biri, 2.522 metre yüksekliğe ulaşan ve daha önce ülkenin en yüksek noktası olduğu düşünülen Durmitor dağlarındaki Bobotov Kuk’tur. 2018’de, yeni üçgenleme ölçümleri, 2.534 metre yüksekliğe ulaşan Prokletije dağlarındaki Zla Kolata’nın en yüksek nokta olduğunu gösterdi. Batı taraflarındaki aşırı nemli iklim nedeniyle, Karadağ sıradağları son buzul döneminde Balkan Yarımadası’nın en fazla buz aşındıran kısımları arasındaydı.
Karadağ, uluslararası alanda Sırbistan, Bosna-Hersek, Kosova, Arnavutluk ve Hırvatistan ile sınır komşusudur. 41° ve 44°K enlemleri ile 18° ve 21°D boylamları arasında konumlanmıştır.
Karadağ, Tuna Nehri’nin Korunması İçin Uluslararası Komisyon’un üyesidir; ülke topraklarının 2.000 km2’den (772 mil kare) fazlası Tuna Nehri havzasında yer almaktadır. Ülkede ayrıca, çok sayıda irili ufaklı nehir, akarsu ve göl bulunmaktadır.
Biyoçeşitlilik anlamında jeolojik temel, iklim/toprak çeşitliliği ve Karadağ’ın Balkan Yarımadası ile Adriyatik Denizi’ndeki konumu, yüksek biyolojik çeşitlilik için koşulları yaratmıştır. Bu durum, Karadağ’ı Avrupa ve dünya biyoçeşitliliğinin “sıcak noktaları” arasına sokmuştur. Karadağ’daki alan birimi endeksi başına tür sayısı 0,837’dir ve bu, herhangi bir Avrupa ülkesindeki en yüksek değerdir.
Biyolojik tahminler, Karadağ’da 1.200’den fazla tatlı su yosunu türü, 300 deniz yosunu türü, 589 yosun türü, 7.000-8.000 damarlı bitki türü, 2.000 mantar türü, 16.000-20.000 böcek türü, 407 deniz balığı türü, 56 sürüngen türü, düzenli olarak ziyaret eden 333 kuş türü ve yüksek bir memeli tür çeşitliliği bulunduğunu göstermektedir.
Karadağ’daki korunan alanların toplam payı ülke alanının %9,05’ini oluşturmaktadır ve bu payın büyük kısmı Karadağ’ın beş milli parkından gelmektedir.
| İsim | Kuruluş | Alan |
|---|---|---|
| Durmitor Milli Parkı | 1952 | 390 kilometrekare (39.000 ha) |
| Biogradska Gora Milli Parkı | 1952 | 54 kilometrekare (5.400 ha) |
| Lovćen Milli Parkı | 1952 | 64 kilometrekare (6.400 ha) |
| Skadar Gölü Milli Parkı | 1983 | 400 kilometrekare (40.000 ha) |
| Prokletije Milli Parkı | 2009 | 166 kilometrekare (16.600 ha) |
Karadağ İklimi
Karadağ’ın güney kesimlerinde yazları kurak, kışları ılıman ve yağışlı olan Akdeniz iklimi görülür. Sıcaklık yükseklik ile büyük ölçüde değişir ve kuzey kesimlerinde daha soğuk bir iklim bizi karşılar. Deniz seviyesine yakın olan Podgorica, Temmuz aylarında ortalama 27 derece ile ülkedeki en sıcak şehir olmasıyla bilinir. Ortalama Ocak sıcaklıkları güneyde yer alan kıyı kasabası Bar’da 8 derece ile kuzey dağlarında -3 derece arasındadır.
Karadağ Siyaseti
Karadağ, 2007 yılında oluşturulmuş kanunlaştırılmış bir anayasaya sahip parlamenter temsili demokratik bir cumhuriyettir. Anayasa, Karadağ’ı “hukukun egemenliğine dayalı, toplumsal adaletin medeni, demokratik, ekolojik bir devleti” olarak tanımlamaktadır. Karadağ çok partili bir sisteme sahiptir.
Karadağ Cumhurbaşkanı, doğrudan seçimle beş yıllık bir süre için seçilen temsili devlet başkanıdır. Cumhurbaşkanı, diplomatik taahhütler yoluyla ülkeyi uluslararası alanda tanıtır, tüzük yoluyla yasalar çıkarır. Parlamento için seçim çağrısı yapar, başbakan ve Anayasa Mahkemesi yargıçları için adayları Parlamento’ya önerir. Cumhurbaşkanı ayrıca törenle Parlamento’ya referandum çağrısı önerebilir, ulusal yasada öngörülen cezai suçlar için af çıkarır, madalya, vatandaşlık ve ödüller verebilir. Ayrıca, diğer anayasal görevleri yerine getirir. Cumhurbaşkanı, Yüksek Savunma Konseyi üyesidir ve resmi ikametgahı Cetinje’dedir.
Karadağ Hükümeti, Karadağ hükümet otoritesinin yürütme organıdır ve Başbakan tarafından yönetilir. Başbakan rolü, Karadağ’daki siyasi açıdan en güçlü makamdır. 2006’dan bu yana Karadağ’ın tüm hükümetleri, en az üç siyasi partiden oluşan koalisyonlardır. Hükümet esas olarak Meclis’in yer aldığı Podgorica’da bulunmaktadır.
Karadağ Parlamentosu, Podgorica’da bulunan ülkenin tek meclisli yasama organıdır. Parlamento, hükümeti atama, mevzuat çıkarma (parlamento yasası) ve yasa tasarılarını inceleme (önerilen parlamento yasası) yetkisine sahiptir. Ayrıca, tüm mahkemelerin yargıçlarını atar, bütçeyi onaylar ve ülkenin Anayasası’nda belirtildiği gibi diğer görevleri yerine getirir. Parlamento, Hükümete karşı basit çoğunluk oyu ile güvensizlik önergesi verebilir. Karadağ parlamentosunun bir üyesi, Milletvekili olarak bilinir. Yaklaşık 6.000 seçmen başına 1 Milletvekili seçilir. Şu anda, Karadağ’da 81 milletvekili bulunmaktadır. Parlamento seçimleri, orantılı temsilin bir biçimi olan D’Hondt yöntemine göre yapılır.
Editörün notu; Karadağ siyaseti oldukça karmaşık, karışık ve çalkantılıdır. Hükümetler hızla değişebilmektedir. İstifa, güven oyu yetersizliği gibi durumlar nedeniyle bir çok parti, siyasi hareketin bir araya getirdiği koalisyon hükümetleri kısa ömürleri ile ülkeyi yönetmeye çalışmaktadır.
İdari bölümler
Karadağ 25 belediyeye (opština) ayrılmıştır. Her belediye birden fazla şehir ve kasaba içerebilir. Tarihsel olarak, ülkenin toprakları nahije olarak bölünmüştü ve Eski Yugoslavya başlangıcında Karadağ ilçelere (srez) bölünmüştür.
İstatistik Ofisi tarafından istatistiksel amaçlar için tasarlanan Karadağ Bölgeleri’nin idari bir işlevi yoktur. Bu tasarıma göre ülke 3 bölgeden oluşur, Kuzey Bölgesi, Merkez Bölgesi ve Kıyı Bölgesi.
Kuzey Bölgesi
| Belediye | Alan | Nüfus | ||
|---|---|---|---|---|
| Km² | Sıra | Toplam | Sıra | |
| Andrijevica | 283 | 12 | 5,117 | 10 |
| Berane | 544 | 6 | 28,305 | 3 |
| Bijelo Polje | 924 | 2 | 46,676 | 1 |
| Gusinje | 486 | 8 | 13,108 | 6 |
| Kolašin | 897 | 3 | 8,420 | 8 |
| Mojkovac | 367 | 11 | 8,669 | 7 |
| Petnjica | 173 | 13 | 6,686 | 9 |
| Plav | 486 | 7 | 13,549 | 5 |
| Plužine | 854 | 4 | 3,286 | 12 |
| Pljevlja | 1,346 | 1 | 31,060 | 2 |
| Rožaje | 432 | 10 | 23,312 | 4 |
| Šavnik | 553 | 5 | 2,077 | 13 |
| Žabljak | 445 | 9 | 3,599 | 11 |
Merkez Bölgesi
| Belediye | Alan | Nüfus | ||
|---|---|---|---|---|
| Km² | Sıra | Toplam | Sıra | |
| Cetinje | 899 | 3 | 16,757 | 4 |
| Danilovgrad | 501 | 4 | 17,678 | 3 |
| Nikšić | 2,065 | 1 | 72,824 | 2 |
| Podgorica | 1,399 | 2 | 187,085 | 1 |
| Tuzi | 236 | 5 | 12,096 | 5 |
Kıyı Bölgesi
| Belediye | Alan | Nüfus | ||
|---|---|---|---|---|
| Km² | Sıra | Toplam | Sıra | |
| Bar | 598 | 1 | 42,368 | 1 |
| Budva | 122 | 5 | 19,170 | 5 |
| Herceg Novi | 235 | 4 | 30,992 | 2 |
| Kotor | 335 | 2 | 22,799 | 3 |
| Tivat | 46 | 6 | 14,111 | 6 |
| Ulcinj | 255 | 3 | 20,265 | 4 |
Karadağ Ekonomisi
Karadağ ekonomisi çoğunlukla hizmet tabanlıdır ve piyasa ekonomisine geç geçiş yapmıştır. Uluslararası Para Fonu’na göre, Karadağ’ın nominal GSYİH’si 2019’da 5.424 milyar dolardı. 2019’daki GSYİH 12.516 milyar dolar veya kişi başına 20.083 dolar oldu. Eurostat verilerine göre, Karadağ’ın kişi başına GSYİH’si 2018’de AB ortalamasının %48’iydi.
Karadağ, 2007 yılında Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması’na katılmış ve 2012’den beri Avrupa Serbest Ticaret Birliği ile serbest ticaret anlaşması bulunmaktadır. Karadağ Merkez Bankası, euro sisteminin bir parçası değildir. Ancak ülke, euroyu tek taraflı olarak para birimi olarak kullanarak “avrolaştırılmıştır”. Karadağ, 2023’te Küresel Yenilik Endeksi’nde 75. sırada yer almıştır.
Karadağ ayrıca, Birleşmiş Milletler (28 Haziran 2006), NATO (5 Haziran 2017) üyesidir. Ayrıca, Avrupa Birliği üyeliği için müzakereleri 2006 Eylül ayından beri devam etmektedir.
Karadağ Turizmi
2022 yılında Karadağ’ı ziyaret eden toplam 2.1 milyon ziyaretçi, burada 12.4 milyon gece geçirdi. Karadağ’a gelen yabancı ziyaretçilerin büyük çoğunluğu Sırbistan, Bosna-Hersek ve Kosova’nın yanı sıra Rusya’dan geliyor.
Karadağ Adriyatik kıyısı 295 km uzunluğunda olup 72 km plaj ve çok sayıda iyi korunmuş antik kente sahiptir. En popüler plajlardan bazıları Jaz Plajı, Mogren Plajı, Bečići Plajı, Sveti Stefan Plajı ve Velika Plaža’dır. Bu arada, en popüler antik kentlerden bazıları Herceg Novi, Perast, Kotor, Budva ve Ulcinj’dir.
National Geographic Traveler (on yılda bir kez düzenlenir) Karadağ’ı “Bir Ömür Boyu Unutulmaz 50 Yer” arasında sıralar. Karadağ’ın sahil kasabası Sveti Stefan bir zamanlar derginin kapağı olarak kullanılmıştır. Karadağ’ın kıyı bölgesi, dünya turistleri arasında büyük “keşiflerden” biri olarak kabul edilir. Ocak 2010’da The New York Times, Karadağ’ın Ulcinj Güney Sahil bölgesini, Velika Plaža, Ada Bojana ve Ulcinj’deki Hotel Mediteran’ı da içeren, dünya çapında bir sıralamanın parçası olarak “2010’da Gidilecek En İyi 31 Yer” arasında sıraladı.
Editörün notu: Karadağ’da ayrıca kış sporları yapmak için büyük kayak tesisleri mevcuttur. Ülke doğal güzellikleri, gölleri, fiyortları, Eski Şehirleri, kanyonları ile her yıl milyonlarca turisti ağırlamaktadır.
Karadağ Nüfus Yapısı
Karadağ’ın mevcut nüfusu, EKim 2024 itibariyle tahmini olarak 637.000’dir. 2023 nüfus sayımına göre Karadağ’da 633.158 kişi yaşamaktadır.
Karadağ nüfusu, toplam dünya nüfusunun% 0,01’ine eşittir. Karadağ, nüfusa göre dünya ülkeleri listesinde 169. sırada yer almaktadır. Karadağ’da nüfus yoğunluğu Km başına 47’dir. Toplam arazi alanı 13.450 Km2’dir. Nüfusun %67.8’i kentlidir (2024’te 432.600 kişi). Karadağ’da ortalama yaş 39.6’dır.
Karadağ, etnik çoğunluğu olmayan çok etnikli bir devlettir. Başlıca etnik gruplar arasında nüfusun %45’ini oluşturan Karadağlılar ve nüfusun %28.7’sini oluşturan Sırplar yer alır. Küçük etnik gruplar arasında Boşnaklar, Müslümanlar, Arnavutlar ve Hırvatlar yer alır. “Karadağlılar” ve “Sırplar” sayısı, insanların kimliklerini ve etnik aidiyetlerini nasıl algıladıkları, deneyimledikleri veya ifade etmeyi nasıl seçtikleri konusundaki değişiklikler nedeniyle nüfus sayımından nüfus sayımına büyük ölçüde dalgalanır. Karadağ’daki Roman nüfusunun 20.000 olduğu tahmin edilmektedir.
Karadağ’daki resmi dil Karadağcadır. Sırpça, Boşnakça, Arnavutça ve Hırvatça resmi kullanımda tanınmaktadır. Karadağca, Sırpça, Boşnakça ve Hırvatça , Sırp-Hırvat dilinin standart çeşitleri olarak karşılıklı olarak anlaşılabilir dillerdir. Bazen bu diller sadece lehçe farkı olarak adlandırılabilir. Sırpça ülkede en çok konuşulan dildir; Karadağlıların %42.9’u bunu ana dili olarak görmektedir. Bu arada, Karadağca 18 yaş altı nüfus arasında en yaygın konuşulan ana dildir.
Karadağ laik bir devlet olsa da nüfusun çoğunluğu tarafından kabul edilen din Ortodoks Hristiyanlıktır. Aslında, Sırp Ortodoks Kilisesi, Karadağ’daki en büyük dini organizasyondur ve Karadağ Ortodoks Kilisesi’ne de mensup önemli sayıda taraftarı vardır.
Karadağ İstatistik Ofisi tarafından 2011 yılında yapılan nüfus sayımına göre, ülkenin dini yapısı aşağıdaki gibidir:
| Din | Nüfus Yüzdesi |
|---|---|
| Ortodoks Hristiyanlık | 72.07% |
| İslam | 19.11% |
| Katolik Hristiyanlık | 3.44% |
| Diğer Dinler | 0.21% |
| Ateizm | 1.24% |
| Bilinemezcilik (Agnosticism) | 2.61% |
| Bildirilmemiş | 1.32% |
Karadağ’da 2024 yılı itibarıyla yaklaşık 94.000 yabancının ikamet ettiği tahmin ediliyor. Ülkede en çok ikamet eden yabancılar arasında ilk üç sırayı Ruslar, Türkler ve Ukrayna vatandaşları yer alıyor.
| Ülke | Nüfus |
|---|---|
 Rusya | 24.755 |
 Türkiye | 10.859 |
 Ukrayna | 2.332 |
 Beyaz Rusya | 1.271 |
 Almanya | 996 |
 Çin | 523 |
 Birleşik Krallık | 476 |
 Azerbaycan | 324 |
 İtalya | 253 |
 Kazakistan | 229 |
 Fransa | 225 |
 İsrail | 195 |
 Moldova | 129 |
 Filipinler | 109 |
Karadağ’da Spor
Karadağ’daki spor çoğunlukla su topu, futbol, basketbol, hentbol ve voleybol gibi takım sporları etrafında döner. Dahil olan diğer sporlar arasında boks, tenis, yüzme, judo, karate, atletizm, masa tenisi ve satranç bulunur.
Karadağ’da Mutfak
Karadağ mutfağına ilk büyük etkiler Levant ve Türkiye’den gelmiştir; sarma, musakka, pilav, pita, gibanica, burek, ćevapi, kebap, đuveč, baklava ve tulumba gibi Türk tatlıları ile Macar mutfağı güveç ve sataraš’ı etkilemiştir. Orta Avrupa mutfağı krep, donut, reçel, birçok bisküvi ve kek türü ve çeşitli ekmek türlerinin yaygınlığıyla belirgindir.
Karadağ mutfağı coğrafi olarak da çeşitlilik gösterir; kıyı bölgesindeki mutfak, kuzeydeki yayla bölgesinden farklıdır. Kıyı bölgesi geleneksel olarak Akdeniz mutfağının bir temsilcisidir ve deniz ürünleri yaygın bir şekilde tüketilir. Karadağ’ın Adriyatik kıyısının geleneksel yemekleri, diğer bölgelerinden farklı olarak, İtalyan mutfağından önemli ölçüde etkilenmiştir.
Karadağ Mutfağı için hazırladığımız detaylı içeriğe buradan ulaşabilirsiniz.
Kaynak: 01.10.2024 wikipedia – britannica – montenegro.org – worldometers
