Karadağ hükümeti, işgücü piyasasında gölge ekonominin kapsamının önemli ölçüde azaldığını belirtiyor. Son üç yılda 74 bin kişiye istihdam imkânı sağlanırken, kayıtlı çalışan sayısı şu anda 290 bine ulaştı. Ayrıca, bütçeden katkı payı gelirleri yüzde 50 oranında arttı.
Ancak, işverenler ve sektör temsilcileri gölge ekonominin hâlâ önemli bir sorun olduğunu ve bununla mücadelede daha fazla adım atılması gerektiğini vurguluyor.
Kayıtlı Çalışan Sayısı Artıyor, Ancak Sorunlar Devam Ediyor
İşveren Sendikası Başkanı Slobodan Mikavica, yürürlüğe giren Europe Now 1 programının etkisiyle artık işçilerin çoğuna nakit ödeme yapılmadığını ve bu durumun ekonomiye olumlu yansıdığını belirtti.
Mikavica, RTCG’ye verdiği demeçte, “Artık birçok çalışan kayıt dışı istihdamdan çıkıp resmi işlere geçti. Ancak, İş Kurumu’ndaki işsiz sayısında kayda değer bir azalma olmadı. Yani, resmi istihdam artarken kayıt dışı ekonomi tamamen ortadan kalkmadı.” dedi.
Buna rağmen, gölge ekonominin oranının hâlâ yüzde 30’lara kadar çıktığına dair veriler bulunuyor.
Kayıt Dışı Çalışanlar Resmi İstihdamdan Kaçınıyor
İşverenlerin gözlemlediği bir diğer önemli sorun ise bazı çalışanların sosyal güvenlik veya evden çalışma gibi ek gelir kaynakları nedeniyle resmi olarak istihdam edilmek istememesi.
Mikavica, “Bazıları başka şirketlerden veya kurumlardan gelir elde ettiği için işgücü piyasasında yer alsa da resmî olarak çalışan statüsüne sahip olmak istemiyor. Bu durum, yasal çalışanları olumsuz etkileyen haksız bir rekabet oluşturuyor.” şeklinde konuştu.
Özellikle sigara ve tütün ticareti, kuaförlük ve kozmetik hizmetleri gibi alanlarda kayıt dışı ekonominin varlığını sürdürdüğüne dikkat çekti.
İnşaat ve Turizmde Kayıt Dışı Ekonomi Yaygın
Gölge ekonominin en yaygın olduğu sektörlerden biri de inşaat. Mevsimsel çalışmalar nedeniyle birçok kişinin kayıt dışı çalıştığını belirten Mikavica, bu duruma karşı acil önlemler alınması gerektiğini söyledi.
Mikavica; “Bu sektörde kayıt dışı çalışmanın önlenmesi, yasalara uygun şekilde faaliyet gösterenleri korumak açısından büyük önem taşıyor.” diye ekledi.
Turizm sektörü de kayıt dışı ekonominin büyük bir parçası olmaya devam ediyor. Mikavica, kayıt dışı konaklamalar nedeniyle yıllık 86 milyon avronun kaybedildiğini belirtti ve “Üstelik bu sadece doğrudan kaybedilen konaklama ücretleri. Turist vergileri ve diğer gelirler de hesaba katıldığında bütçeye olan etkisi çok daha büyük,” dedi.
İşverenler Yeni Düzenlemeler Talep Ediyor
İşverenler, yasal çalışmayı teşvik edecek ek önlemler alınmasını ve özellikle Teftiş Denetimi Kanunu’nun değiştirilmesi gerektiğini savunuyor.
Mikavic, “Haksız rekabeti önlemek ve devletin gelir kaybını azaltmak için teftiş sisteminin güçlendirilmesi gerekiyor. Gölge ekonomiyle mücadeleye devam etmezsek, ilerleme kalıcı olmaz,” diyerek uyarıda bulundu.
Kaynak: investitor – 18.03.2025
